Encoder Nedir? Mutlak (Absolut) Encoder Nedir? Artımlı (Incremental) Encoder Nedir?

Enkoder, sinyal taşıma ya da sinyal kodlama anlamına gelen yabancı kökenli bir sözcüktür. Bu sözcük ile bütünleşen bir sensör cinsi ise sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır. Enkoderler bugün sanayi tesislerinin vazgeçilmez ekipmanlarından biri olup genellikle hareket kontrolü (motion control) alanında kullanılmaktadır. Enkoderler aracılığı ile sistemde motorun bulunduğu kesin konum veya konum farklılığı ölçülerek elektrik motorlarının sürümü gerçekleştirilmektedir. Enkoderler aracılığı ile ölçülen analog sinyaller dijital sinyallere çevrilerek PLC veya sürücü gibi ekipmanlara gönderilmektedir. Bu yazıda enkoderlere genel hatları ile bakıp enkoder tiplerini inceleyeceğiz.

Kaçak Akım Rölesi Nedir? Neden Takılmalıdır?

Kaçak akım şalteri, kaçak akım rölesi, kaçak akım koruma rölesi gibi birçok isimle adlandırılan kaçak akım şalterleri bugün elektriğin kullanıldığı neredeyse her alanda kullanılmaktadır. Bugün evlerin sigorta kutularından sanayide tali ve ana panolara kadar birçok alanda kullanılan kaçak akım röleleri ile o alanda çalışan veya yaşayan kişilerin elektrik akımına karşı korunması sağlanmaktadır .Sigorta gibi standart koruma yöntemlerinden farklı olarak kaçak akım röleleri ile sigortalarda hissedilemeyen ters durumlar kaçak akım rölesi tarafından hissedilmekte ve elektrik enerjisinin kesilmesi sağlanmaktadır. 

Elektrik Gerilimi Nedir? Seviyeleri Nelerdir?

Gerilim kavramı elektriğin en temel kavramı olarak kabul edilebilir. Çünkü gerilim olmadan, akım oluşmaz, elektrik direncinin bir anlamı kalmaz. Gerilimin doğadaki en güzel örneklerinden bir tanesi olan yıldırım yeryüzü ile bulutlar arasındaki kutup farkından dolayı oluşur ve aradaki yalıtkanın (hava) kırılması ile yeryüzü ile bulut arasında elektrik akımı akmış olur. Gerilim bugün sanayiden, elektronik ev aletlerine kadar geniş alanda insanların kullanımına sunulmuştur. Elektriğin işlevsel hale dönmesini sağlayan gerilimin çeşitli seviyeleri belirlenmiş olup bu seviyeler standart olarak kullanılmaktadır.

Elektrik Motor Kömürü Nedir? Ne İşe Yarar?

Elektrik motorlarının içinde bulunan sargılar, rotor ve stator yapıları haricinde motorların tasarımında yaygın olarak kömür kullanılmaktadır. Bu kömürler genellikle motordan istenen verim alınamadığı zamanlarda ilk bakılan noktalardan biri olup elektrik motorlarında değiştirilmektedir. Fırça olarak da adlandırılan kömür elektrik motoru armatüründe bulunarak rotor üzerindeki sarımlardaki polaritelerin değiştirilmesini sağlamaktadır. Kömürler elektrikli el aletlerinden, elektrik süpürgelerine kadar birçok uygulamada kullanılmaktadır. Sadece doğru akım ile sürülen motorlarda değil, aynı zamanda alternatif akım ile çalışan belli motorlarda da fırça kömür kullanılmaktadır.

PNP ve NPN Transistör Nedir ve Arasındaki Farklar Nelerdir?

Elinizde tuttuğunuz elektronik cihazlardan, üretimde kullanılan makinalara kadar birçok alanda bugün yarıiletkenler kullanılmaktadır. Yarı iletkenlerin devrede asıl kullanılma amacı devrenin kolaylıkla anahtarlanmasını sağlamasıdır. Bu yarı iletkenlerden en önemlilerinden biri transistörlerdir. Transistörler temel iki gruba ayrılmaktadır. NPN ve PNP transistörler şeklinde adlandırılan bu devre elemanları kullanım alanına göre seçilmektedir. Elektrik ile haşır neşir olan herkesin önüne bu elemanlar çıkmaktadır. Bu yazıda NPN ve PNP transistörler hakkında tanımları, çalışma prensipleri, anahtarlama devresi, kullanım alanları ve sağlamlık kontrolünün nasıl yapıldığı üzerinden geçilecektir. 

Ölçü Aleti Nedir ve Nasıl Kullanılmalıdır?

Multimetre olarak da isimlendirilen ölçü aletleri elektrik ile ilgilenen kişilerin sıklıkla kullandığı cihazlardan bir tanesidir. Ölçü aleti isminden de anlaşılabileceği gibi elektrik devrelerinde kullanılan elemanların değerlerinin ölçülmesi için kullanılabilir. Bunun yanı sıra devreye uygulanan gerilim, voltaj ve frekans değerleri de ölçü aleti ile ölçülebilmektedir. Multimetre özellikle bakım ekiplerinin vazgeçilmez bir parçası olup ağırlıklı olarak arıza, bakım ve onarım süreçlerinde kullanılmaktadır. Ölçü aletlerinin doğru değerleri göstermesi için periyodik olarak kontrol edilmesi ve doğrulamalarının yapılması gerekmektedir. Periyodik olarak kalibrasyonu yapılmış cihazlar doğru sonuçlar vererek beklenmedik durumlar ile karşılaşılmasını engellemektedir.

Röle, Kontaktör ve Katıhal Röle (SSR) Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Elektrik devresi veya otomasyon ile ilgilenmiş herkesin duyduğu veya en azından aşina olduğu kelimelerden biri olan röle sanayide sıkça kullanılan elemanlardan biridir. Röle için elektrik ile çalışan anahtar demek yerinde bir yaklaşım olacaktır. Röle sayesinde devre açma, kapama yanı sıra çoklu açma kapama gibi çeşitli kombinasyonlar da elde edilebilmektedir. Genellikle üzerinde tetikleme uçları da bulunan röle bu tetikleme uçlarına verilen gerilim sayesinde istenilen görevin yerine getirilmesini sağlar. Tetikleme uçlarından beslenen gerilim ile konumunu değiştirerek tasarlanan şekilde devreyi çalıştıran rölenin kontak uçları ve bobin tasarımı büyük önem taşımaktadır.

Endüktans ve Empedans arasındaki Fark Nedir?

Endüktans ve empedans kelimeleri elektrik ile ilgilenen kişilerin sıklıkla duyduğu terimler arasında yer almaktadır. Her ne kadar iki terim birbirlerine benzese de ikisi de farklı şeyleri temsil etmektedir. Empedans reaktansın da dahil olduğu direnci temsil eden bir terimdir. Başka bir deyişle empedans elektrik akımının akmasına engel olan direnç miktarını göstermektedir. Reaktans ise alternatif akım altında oluşan endüktans ve kapasitans elektrik birimlerinin ortak ölçü birimidir. Endüktans ve kapasite değerleri birimleri farad ve henry olması yanı sıra empedans birimi ohm (direnç birimi) ile ifade edilmektedir.

Dinamik Enerji Depolama - Flywheel

Yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik miktarının arttığı günümüzde hem elektrik
tüketiminin dengelenmesi hem de yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektriğin istenildiği zamanda kullanılabilmesi için elektriğin depolanması gerekliliği açığa çıkmıştır. Günümüzde çeşitli depolama sistemleri kullanılmaktadır, fakat beraberinde getirdikleri yüksek maliyet ve uzun şarj etme süresi ve benzeri sorunlara sahip oldukları için çok yaygın olarak kullanılamamaktadır. Bununla birlikte, İrlanda Offaly'de kurulacak olan Avrupa'nın ilk hibrid sistemi ile, flywheel teknolojisi yakın gelecekte bu duruma alternatif bir çözüm üretecek gibi görünüyor.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Günümüzün en önemli konularından biri insanoğlunun yarattığı iklimsel değişiklerdir. İklimsel değişiklikler, dolaylı olarak ormanların yok edilmesi, çevrenin kirletilmesi, motorlu taşıtların yaygın olarak gösterilebilir ama doğrudan bakıldığında ise atmosferdeki CO2 gazının çok hızlı şekilde yükselmesidir. Karbon ayak izi ise bu CO2 gazı artışında kullanılan bir ölçüt olup günümüzde çevreye duyarlı herkesin dikkat etmesi gereken bir birimdir.

Akıllı Sayaç Nedir; Getirileri Nelerdir?

Akıllı sayaçlar genellikle elektrik enerjisinin bir saatte bir veya daha kısa aralıklarla ölçülerek; en azından günde bir kontrol etme ve faturalandırma amacı ile sisteme bilgi verilmesi şeklinde tüketim miktarını kaydeden sayaç çeşididir. Akıllı sayaçlar sayesinde sayaç ile merkezi sistem arasındaki iletişim sağlanmış olur. Ev enerji kontrol sistemlerinin aksine, akıllı sayaçlar uzaktan bilgi raporlama özelliğine sahiptir.

Elektrikli Uçak Olur mu? - E-fan

Elektrikli araçlarda yapılan AR-GE çalışmalarının olumlu sonuçlar vermesiyle birlikte AIRBUS gibi uçak şirketleri tamamen elektrikle çalışan uçak prototipleri üzerinde çalışmalara başlamışlardır. Bunların en güzel örneklerinden bir tanesi ise E-FAN olarak gösterilebilir. İki adet 30 KW'lık elektrik motoru ve kanatlarına yerleştirilmiş Lityum-İyon polimer batarya grupları ile 45 dakikalık bir uçuş keyfi sağlayabilmektedir.

Kısa Devre ve Topraklama Nedir?

Elektrik devreleri içinde kullanılan elektrik türüne göre iki sınıfa ayrılabilir. Doğru akım (DC) ve alternatif akım  (AC) devreleri. Elektrik devresinde elektronlar kaynak ile tüketim noktası arasında bir döngü yapmaktadır. Elektrik akımı alternatif akım sistemlerinde jeneratörde faz üstünden nötr’e, doğru akım sistemlerinde pozitif uçtan negatif uca doğru akmaktadır. Peki elektrik devrelerinde arızaya neden olan ve engellenmeye çalışılan kısa devre akımı nedir, topraklama ile ne tür farklılıkları vardır ve mesken kullanımda topraklamanın önemi ve topraklama ile kaçak akım röle ilişkisi nedir?

Elektriğin İnsan Üstündeki Etkisi

Elektrik, yakın dönemde hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Aydınlatmadan, iklimlendirmeye, ulaşımdan, sağlık sistemlerine kadar birçok alanda kullanılmaktadır. Bu kadar çeşitli alanda kullanılan elektriğin insan üzerinde çeşitli etkileri bulunmaktadır. Elektriğin yaygın kullanımının bir sonucu olarak, daha sık elektrik kazaları oluşmaya başlamıştır. Dolayısıyla elektriğin insan vücudundaki etkileri önem kazanmıştır. Peki elektriğin insan vücudu üstündeki etkileri nelerdir; maruz kalma durumunda hangi değerler önem taşımaktadır ve bu durumlar nasıl sınıflandırılmaktadır?

Yüksek Gerilim Koruma Ekipmanı: Aşırı Akım Rölesi

Elektrik dağıtım sistemlerinde aşırı akım röleleri kullanılmaktadır. Genellikle kısa devre durumlarında devrenin kesilmesine yardımcı olur. Yüksek akım miktarı olan sistemlerde rölenin akım miktarını ölçmesi, akım transformatörleri yardımıyla olur. Akım transformatörleri sistemden geçen akım miktarını çevirme oranı doğrultusunda düşürerek röleye göndermektedir. Peki aşırı akım rölelerine neden ihtiyaç duyulur, çeşitleri nelerdir, açma eğrisi nasıl ayarlanır ve standartları nelerdir?

Transformatör Koruma Ekipmanları Nelerdir?

Transformatörler elektriğin üretiminden, son kullanıcıya kadar birçok aşamada kullanılmaktadır. Dolayısıyla çeşitli güçlerde ve tiplerde transformatörler bulunmaktadır. Tranformatör çeşitlerine göre de koruma sistemleri şekillenmektedir. Yüksek güçlü transformatörlerde daha fazla noktadan ölçüm alınmasına rağmen transformatör güçleri düştüğünde bir sensör bile yetmektedir. Sensörlerden alınan ölçümler ve üretilen sinyaller doğrultusunda transformatör sağlığı korunmaya çalışılır. Peki transformatörlerde kullanılan bu koruma ekipmanlarına neden ihtiyaç duyulur, bu ekipmanlar nelerdir ve nasıl çalışırlar?

Transformatör Plakası Nasıl Okunur?

Transformatörler elektrik makinalarının atası sayılabilir. Genellikle çevirme oranı ile bilinirler. Lisede gösterilen N1/N2=V1/V2 formülü ile hatırlanır. Sarım sayıları oranı gerilimin çevrilmesine yarar. Diğer elektrik makinaları gibi hareket etmezler. Sarımlar arasında elektromanyetik alan ile çalışır. Kullanım alanları yaygındır. Her transformatör üstünde özelliklerini belirten plaka bulunur. Plaka üzerinde temel bilgileri yazar. Transformatör plakası üstünde yazan fiziksel ve çalışma özellikleri nelerdir? Bu değerler nasıl okunur?

Yoğunlaştırılmış Güneş Sistemi: Heliostat

Güneş dünyamızın temel enerji kaynağıdır. Güneş sayesinde birçok medeniyet kurulmuştur. Hatta bazı medeniyetlerde güneşe tanrı gözü ile bakılmıştır. Enerjimizin kaynağı olan güneç günümüzde yenilenebilir enerji kavramının gittikçe yayılması ile birlikte farklı bir rol kazanmıştır. Güneş panellerinin sayısı günümüzde rüzgar türbinleri gibi artmaktadır. Özellikle güneş alma miktarının fazla olduğu ülkelerde tercih edilen güneş panellerinin yanı sıra heliostat denilen yoğunlaştırılmış güneş sistemleri de elektrik üretimi için kullanılmaktadır. Peki yoğunlaştırılmış güneş sistemi olarak da adlandırılan heliostat sistem nedir, çeşitleri ve pratikte kullanımda olan örnekleri nelerdir?

Gözü yükseklerde olan türbin: Google Makani Flying Kite

Yenilenebilir enerji içi yapılan yatırımlar sayesinde rüzgardan elektrik üretiminde teknolojik gelişimler ortaya çıkmaktadır. Dikey eksenli rüzgar türbinleri, kanatsız rüzgar türbinleri gibi gelişmelerden sonra uçurtma rüzgar türbinleri de üretilmiştir. Sadece bir internet sitesi olmanın dışında Google’ın yenilenebilir enerjiye yaptığı yatırımların bir meyvesi olan Makani flying kite gelecek vaadeden bir teknoloji olarak görülmektedir. Peki Makani enerji uçurtmaları nedir, neden tasarlanmasına ihtiyaç duyulmuştur, nasıl çalışır ve geleneksel türbinlere göre avantajları nelerdir?

Dikey Eksenli Rüzgar Türbini Nedir?

Rüzgardan elektrik elde etmek günümüzün en popüler konularından bir tanesidir. Gerek yenilenebilir olması, gerekse sürdürülebilir bir elektrik enerjisi imkanı sunarken, karbon ayak izinin düşük olması nedeniyle tercih edilmektedir. Rüzgardan elektrik elde edilmesi üzerinde bu kadar yatırım yapılmasının haklı bir sonucu olarak da bu konuda üstüne yüksek miktarlarda Ar-Ge yatırımı yapılmaktadır. Yapılan bu Ar-Ge yatırımları sonucunda kanatsız rüzgar türbinleri benzeri bir çok ürün ortaya çıkmaktadır. Peki bu ürünlerden bir tanesi olan dikey eksenli rüzgar türbini nedir, çeşitleri nelerdir ve geleneksel türbinlerle karşılaştırıldığında bu türbinlerle ilgili bilinmesi gerekenler nelerdir?