Transformatör Plakası Nasıl Okunur?

Transformatörler elektrik makinalarının atası sayılabilir. Genellikle çevirme oranı ile bilinirler. Lisede gösterilen N1/N2=V1/V2 formülü ile hatırlanır. Sarım sayıları oranı gerilimin çevrilmesine yarar. Diğer elektrik makinaları gibi hareket etmezler. Sarımlar arasında elektromanyetik alan ile çalışır. Kullanım alanları yaygındır. Her transformatör üstünde özelliklerini belirten plaka bulunur. Plaka üzerinde temel bilgileri yazar. Transformatör plakası üstünde yazan fiziksel ve çalışma özellikleri nelerdir? Bu değerler nasıl okunur?

Çalışma özelliklerine anma değerleri ile başlanabilir. Gerilim, akım ve güç anma değerleri. Anma güç değeri transformatör kapasitesini belirler. Çalışma değeridir. Ayrıca sistem güç hesaplamalarında kullanılır. Anma akım ve gerilim değerleri kademelere göre yazılır. Her kademede farklı çevirme oranı vardır. Dolayısıyla farklı gerilim elde edilir. Çalışma frekansı şebeke frekansıdır. Bulunduğu bölgeye göre 50 veya 60 hertz olabilir. Faz sayısı transformatör faz sayısıdır.

Bağlantı sembolü bağlantı şeklini göstermektedir. Büyük harf primer, küçük harf sekonder bağlantısını temsil eder. D üçgen, Y yıldız, Z zigzag ve N nötr noktasını temsil eder. Sona gelen rakam 0-12 aralığında olur. Faz kaymasını temsil eder. Açının bulunması için 30 derece ile çarpılır. Örneğin: Dyn5 transformatörde 5*30=150 derece faz kayması vardır. Primer üçgen, sekonder yıldız bağlanmıştır. Nötr sekonder tarafındadır. 
Kısa devre empedansı %3-7 aralığında bir değerdir. Sekonder kısa devrede iken; sekonderde anma akımı akması için primere uygulanması gereken gerilimdir.

Transformatörün çeşitli fiziksel özellikleri de plakada bulunur. Üretim yılı fabrika çıkış yılıdır. Sıvı ve transformatör ağırlıkları da bulunur. Sıvı denilen yalıtma ve soğutma görevini yapan yağdır. Plaka üzerinde sıvının cinsi de belirtilir. İzolasyon seviyesi, yalıtım seviyesi standardını belirtir. TSE ve IEC standartlarına göre 170/325/750 kV gibi adlandırılır. Bunlara ek olarak bazı transformatörlerde kullanılan kağıt türü de belirtilebilir.

Transformatör üstünde soğutma tipi de bulunmaktadır. 4 harflidir. 1 ve 2inci harf iç, 3 ve 4üncü harf dış soğutmadır. 1 ve 3 soğutma ortamı, 2 ve 4 soğutma mekanizmasını temsil eder. Harflere göre dağılımı aşağıdaki tablodan görülebilir. Örneğin KNAN soğutma sınıfındaki bir transformatör; Sıvı yanma noktası 300°C’den yüksek, soğutma ekipmanı ve sarımlar arasında doğal soğutmalı, transformatör dışında hava ve doğal soğutmalı, şeklinde okunabilir.

Kaynaklar:

Kpap

Scribd

ElectricalEngineeringPortal